اصفهان با برخورداري از تنوع اقليمي و طبيعي، پراكندگي آثار تاريخي و باستاني و با دارا بودن گستره وسيعي از خرده فرهنگ‌ها و تمدن اصيل به جورچيني از مقصدهاي گردشگري تبديل شده به طوري كه به اذعان كارشناسان در بيشتر موارد نياز گردشگران را پاسخ داده و آنها را از سفرهاي طولاني به مقصدهاي خارج استاني نيز بي نياز كرده است.
وجود طيف متنوع و منحصر به فرد از روستاها با تنوع قومي، فرهنگي، اقليمي و آييني افق وسيعي را در بخش بوم گردي اين استان پديدار كرده است.
علاوه بر گردشگران داخلي، گردشگران خارجي بويژه اروپايي‌ها علاقه زيادي به ديدن مناطق كويري شرق اصفهان دارند از سوي ديگر اقبال گسترده‌اي بين مردم استان براي سفر به شهرها و روستاهاي درون استاني در تمام فصول وجود دارد.
گردشگري در اصفهان؛ جاذبه‌اي جهاني
استان اصفهان در برگيرنده شهرستان‌هايي با عناوين اصفهان، آران و بيدگل، اردستان، برخوار، بوئين و مياندشت، تيران و كرون، چادگان، خميني شهر، خوانسار، خور و بيابانك، سميرم، شاهين شهر و ميمه، شهرضا، دهاقان، فريدن، فريدون شهر، فلاورجان، كاشان، گلپايگان، لنجان، مباركه، نايين، نجف‌آباد و نطنز با ويژگي‌ها و مزيت‌هاي خاص و منحصر به فرد است.
خطه اصفهان، كه از آن به 'شهر گنبدهاي فيروزه‌اي' ياد مي‌شود از ميدان نقش جهان گرفته تا پل خواجو و سي و سه پل و از كاخ چهلستون تا مسجد شيخ لطف‌الله و مسجد امام، از عمارت هشت بهشت و مدرسه چهار باغ و منارجنبان تا چهار باغ عباسي و كاخ عالي قاپو و از موزه كليساي وانك تا خانه مشيرالملك اصفهان هر گوشه آن نمادي از تمدن و تاريخ كهن است.
اصفهان شهري اصيل در قلب ايران كه مغناطيس آن همه ساله به ويژه در نوروز خيل عظيم مسافران و گردشگران داخلي و خارجي را به سوي خود مي‌كشاند.
آميخته‌اي از فرهنگ و ميراث ناملموس و چكيده‌اي از آيين و سنت‌هاي ديرين و طعم‌هاي اصيل و سوغات ناب، اصفهان را به اذعان كارشناسان به موزه‌اي جهاني و دهكده اي مفرح تبديل كرده است.
استان اصفهان داراي ۱۰۷ شهر و يكهزار و ۹۳۴ روستاست كه با بيش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاريخي كه يكهزار و ۸۵۰ مورد آن به ثبت ملي و چهار اثر آن به نام‌هاي ميدان نقش جهان، كاخ چهلستون، باغ فين كاشان و مسجد جامع به ثبت جهاني رسيده است، كانون توجه گردشگران داخلي و خارجي است.
اصفهان با برخورداري از جاذبه‌هاي طبيعي و گردشگري بويژه در مناطق شرق و غرب از جمله استان‌هاي پيشرو در رويكرد به بومگردي محسوب مي‌شود بگونه اي كه تعداد اقامتگاه‌هاي بومگردي اين استان از سال ۹۲ از ۵۰ باب به ۲۶۳ اقامتگاه در سال ۹۷ رسيده است.
در زمان حاضر از هر ۱۱ شغل، يك شغل مربوط به حوزه گردشگري است و اين حوزه تا حدي در اقتصاد اثرگذار شده كه بعد از صنايع نفت و خودروسازي از لحاظ ميزان درآمد و اشتغال پايدار از صنعت گردشگري، به عنوان اقتصاد سوم جهان ياد مي‌شود.
توجه اساسي به صنعت گردشگري به بهبود وضعيت اقتصاد، اشتغال و رونق بازار و رقابتي شدن آن منجر مي‌شود، اين مهم در استان اصفهان با وجود مزاياي منحصر به فرد، با چالش‌ها و كاستي‌هاي بسياري مواجه است كه رفع آن نيازمند تهيه نقشه راه علمي و هم افزايي نهادهاي مربوط است.
حلقه گردشگري اصفهان تكميل نيست
رئيس اداره سازمان فرهنگي و اجتماعي گردشگري شهرداري اصفهان به ايرنا، گفت: حلقه گردشگري اصفهان با بي توجهي‌هايي كه به ظرفيت‌هاي اطراف شهر و شهرستان‌هاي مجاور شده است، تكميل نيست.
عليرضا مساح افزود: گردشگري پيرامون اصفهان و همچنين جنبه‌هاي مختلف آن مثل گردشگري طبيعي، ميراثي و معنوي مغفول مانده و تنها به مركزيت اصفهان و بازيد از چند اثر تاريخي مطرح پرداخته شده و گردشگران به طور معمول اين بناهاي مطرح را بازديد ميكنند.
وي ادامه داد: توجه به ديگر ظرفيت‌هاي موجود در اين حوزه موجب تقويت حضور گردشگران و اقبال بيشتر آنها براي ماندن در اصفهان مي‌شود كه بايد برنامه ريزي جدي در اين خصوص براي تقويت ظرفيت‌هاي موجود انجام گيرد.
رئيس اداره سازمان فرهنگي و اجتماعي گردشگري شهرداري اصفهان با بيان اينكه رويدادهاي فرهنگي به تقويت گردشگري كمك مي‌كند، يادآورشد: برنامه ريزي براي اجراي رويدادهاي فرهنگي براي اعتلاي اين صنعت لازم است چرا كه به واسطه رويدادهاي زمينه جذب توريست و مسافر فراهم مي‌شود.
وي ادامه داد: رويداد و رخدادهاي فرهنگي خاطرات خوشي را براي مسافران مي‌سازد و زمينه ساز حضور آنها در اتفاقات بعدي را فراهم مي‌كند.
مساح با بيان اينكه براي تقويت يك حوزه نيازمند فرهنگ سازي و معرفي قابليت هاست، اظهارداشت: صنعت گردشگري و منفعت‌هاي آن براي مردم و مسئولان ناشناخته مانده است و بايد براي اين موضوع فرهنگ سازي شود و منفعت آن را براي اقشار مختلف بيان كرد.
وي اضافه كرد: با آگاهي بخشي نسبت به منفعت‌هاي اين صنعت، همكاري، همراهي و سرمايه گذاري در اين حوزه بهبود و افزايش مي‌يابد و نگرش كسب منفعت كوتاه مدت به مننفعت طلبي بلند مدت تغيير پيدا خواهد كرد.
اين مسوول گردشگري را نيازمند فرهنگ سازي دانست و گفت: با فرهنگ سازي و آموزش مفاهيم مهم گردشگري ناهنجاري‌هاي اين عرصه مثل تخريب آثار ميراث فرهنگي كاهش مي‌يابد و رفتارها با همديگر و گردشگران خارجي بهبود مي‌يابد.
وي با بيان اينكه مهارت‌هاي مورد نياز گردشگري بايد به دانشجويان اين رشته آموزش داده شود، اظهار داشت: دانشجويان رشته جهانگردي و گردشگري كمتري مفاهيم اجرايي و حوزه فرهنگي را مي‌آموزند كه فراگيري چنين دانش‌هايي به رونق گردشگري و فرهنگ سازي در اين عرصه كمك مي‌كند.
مساح نگارش يادگاري بر روي آثار تاريخي و ميراث فرهنگي را معضل اين بخش بيان كرد و اضافه كرد: بايد اين وضع با انجام فعاليت فرهنگي و تلاش دانشجويان رشته ميراث فرهنگي اصلاح و ارتقاي فرهنگي داشته باشيم.
گردشگري اصفهان، نيازمند تمركز زدايي
مديركل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري اصفهان در اين خصوص به ايرنا، گفت: تمركززدايي و توسعه متوازن در گردشگري ضروري است به شكلي كه تنها كلانشهر اصفهان مقصد گردشگران نباشد و ساير شهرستان‌ها نيز در پذيرش مسافران سهيم شوند.
وي افزود: اين اداره كل سعي دارد در سالجاري با برنامه ريزي و اجراي طرح‌هاي مرتبط شرايطي فراهم كند تا براي نوروزسال هاي آينده گردشگران در كلانشهر اصفهان متمركز نشوند و تمامي شهرستان‌هاي استان بتوانند ميزبان مسافران باشند و به اين شكل توسعه متوازن گردشگري در استان شكل گيرد.
فريدون اله ياري با بيان اينكه ايجاد انگيزه در هموطنان براي حضور در شهرهايي غير از كلانشهرها از اهميت بالايي برخوردار است، تصريح كرد: ابزارهاي رسانه‌اي، توليد برنامه‌هاي تلويزيوني، برپايي رويدادهاي فرهنگي و هنري راهكارهاي معرفي مناطق و شهرستان‌هاي كمتر شناخته شده براي بيشتر شدن شمار گردشگران به شمار مي‌رود.
مديركل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري اصفهان افزود: معرفي نقاط كمتر شناخته شده و برخوردار از جذابيت‌هاي گردشگري در دستور كار است تا در سال‌هاي آينده شاهد رونق گردشگري در اين مناطق باشيم.
وي اضافه كرد: تجربه‌اي كه درسال هاي اخير به دست آمده نشان مي‌دهد تمركز گردشگران در كلانشهر اصفهان در ايامي خاص مانند نوروز كار خدمت رساني را سخت‌تر مي‌كند، با اين وجود كه ساير مناطق استان قابليت‌هاي زيادي دارند و اين ظرفيت كمتر مورد استفاده قرار گرفته است.
مديركل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري اصفهان اظهارداشت: اصفهان به دليل تنوع قومي و اقليمي مقصد مناسبي براي مسافران است، اما برخي نقاط اين استان بايد از حيث زيرساخت‌ها بويژه هتل و اقامتگاه ارتقا پيدا كند.
اله ياري گفت: ديگر شهرهاي استان در نوروز ۹۸ نسبت به سال‌هاي گذشته براي ميزباني از مسافران و پذيرش گردشگران بهتر ظاهر شدند و اسكان و اقامت در اين مناطق افزايش پيدا كرد كه آن را ميتوان شروعي مناسب براي توسعه متوازن دانست.
بر اساس آمار اعلام شده ۲ ميليون و ۸۷۱ هزار و ۹۲۱ مسافر در ايام عيد امسال در استان اقامت كردند كه ۵۰ درصد اين آمار مربوط به كلانشهر اصفهان است.
توسعه گردشگري نيازمند سرمايه گذاري هدفمند
اله ياري در ادامه با بيان اينكه گردشگري محور توسعه استان به شمار مي‌رود، يادآورشد: بايد سرمايه گذاري هدفمند در مناطق مختلف براي اين صنعت انجام شود و هر بخش بازار خود را در اين بخش شناسايي و سرمايه گذاران آن بتوانند با مسوولان محلي براي شناسايي زمينه‌هاي با استعداد گردشگري اقدام كنند.
وي اضافه كرد: رشد صنعت گردشگري و تحقق اين محور توسعه نيازمند بكارگيري تمامي قابليت‌هاي اين بخش است كه شهرستان‌ها يكي از مهمترين منابع در حوزه گردشگري هستند و بايد از آن براي تحقق اين هدف استفاده شود.
مديركل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري اصفهان با اشاره به فعاليت مسوولان شهرستان‌ها در تقويت صنعت گردشگري، تصريح كرد: مسوولان در هر منطقه با بكارگيري ظرفيت‌هاي اداري، جذب سرمايه گذار و منابع مالي محلي صنعت گردشگري را فعال كرده اند كه اين موضوع به كسب منفعت اقتصادي، برندسازي، اشتغال و معرفي ظرفيت‌هاي متنوع هر منطقه شده است.
وي با اشاره به اقداماتي كه در شهرستان‌هاي استان براي جذب گردشگري صورت گرفته است، خاطرنشان كرد: مسوولان محلي و سرمايه گذاران در مناطق داراي ظرفيت، فعاليت‌هاي خود را آغاز كرده اند و اين موضوع زمينه ساز جذب گردشگر شده است.
اله ياري شناسايي و مشخص شدن امكانات و بازارها براي گردشگران را به رونق جذب مسافر مهم اعلام كرد و گفت: براي استان اصفهان نبايد يك مدل خاص گردشگري معرفي كرد بلكه بايد براي هر منطقه يك مدل و برنامه خاص داشت.
وي همكاري و هم افزايي در بخش گردشگري اصفهان را عامل رونق اين عرصه دانست و گفت: بايد زيرساخت‌ها متناسب با برنامه پيش رو توسعه پيدا كند.
اله ياري وظايف مسئولان و دست اندركاران صنعت گردشگري اين استان را مهم و سنگين توصيف و تاكيد كرد تقويت زيرساخت‌هاي گردشگري اين استان به توجه ويژه و اقدامات اساسي و كارهاي زيربنايي نياز دارد.
مشاركت بخش خصوصي، ميان بر رونق گردشگري
يك كارشناس گردشگري در اين خصوص معتقد است حجم بازديد گردشگران از استان اصفهان به اندازه‌اي است كه در برخي فصول در مقاصد شاخص استان مانند شهرهاي اصفهان و كاشان، تقاضا از عرضه پيشي گرفته و سرريز مي‌شود.
رامين افروز در گفت و گو با ايرنا، اضافه كرد: اين مساله فشار مضاعفي را به زيرساخت‌ها وارد مي‌كند.
به گفته وي توزيع نامتعادل تقاضا در عرصه گردشگري به حاشيه رفتن ساير ظرفيت‌ها و مزيت‌هاي گردشگري اصفهان بخصوص در شاخه بوم گردي را به دنبال خواهد داشت.
اين كارشناس گردشگري نبود آموزش‌هاي لازم براي ارائه خدمات به گردشگران، محدوديت آمار و اطلاعات واقعي، كيفيت نامطلوب حمل‌ونقل درون استاني، سطوح پايين امنيتي تردد جاده‌اي، ضعف شبكه‌هاي، ناكارآمدي خدمات گردشگري و مديريت بازاريابي، تخريب منابع و جاذبه‌هاي گردشگري و عدم تمايل سرمايه‌گذاران بخش خصوصي براي توسعه زيرساخت‌هاي گردشگري و نداشتن توانايي كافي براي سنجش دقيق نيازها و نواقص اين بخش را از جمله كاستي‌هاي گردشگري اصفهان بر شمرد.
افروز با بيان اينكه نخستين برخورد گردشگران با راهنمايان گردشگري است، افزود: فعاليت راهنمايان گردشگري بايد تخصصي شود.
وي با بيان اينكه حل مشكلات صنعت گردشگري تنها بر دوش دولت‌ها و مسوولان نيست، افزود: براي دستيابي به اين مهم نيازمند مشاركت بخش خصوصي و تلاش تشكل‌هاي براي جذب سرمايه گذاران هستيم.
تبليغات و بازاريابي، آغاز جهش در بخش گردشگري
يك كارشناس امور گردشگري و ميراث فرهنگي دانشگاه جامع علمي كاربردي و پيام نور اصفهان به ايرنا، گفت: داشته‌هاي كشورما براي توسعه صنعت گردشگري بسيار زياد است و به نظر من در اقتصاد كشور، گردشگري ميتواند جايگزين صنعت نفت شود.
شهرام اميري با بيان اينكه گردشگري سهم زيادي در توليد ناخالص ملي بسياري از كشورها دارد، گفت: براساس سند ۱۴۰۴، تا اين سال بايد بتوانيم سالانه ۲۰ ميليون گردشگر جذب كنيم در حالي كه اكنون اين آمار كمتر از ۱۰ ميليون نفر است.
وي ادامه داد: براساس برنامه سند توسعه ششم استان اصفهان بايد سالانه يك ميليون و ۱۰۰ هزار گردشگر خارجي جذب كند در حالي كه اين آمار برغم توسعه امكانات و افزايش تخت‌هاي اقامتي استان در حدود ۵۰۰ هزار نفر است.
اميري گفت: صنعت گردشگري ايران بايد به توسعه پايدار دست يابد و اين هدف دو از دسترس نيست زيرا در دور افتاده‌ترين نقاط كشور، ظرفيت‌هاي گردشگري وجود دارد.
استاد گردشگري دانشگاه پيام نور اصفهان با اشاره به اينكه تنوع اقليم در ايران گفت: درسال هاي گذشته گردشگري فرهنگي مورد توجه بوده است در حاليكه بايد براي ساير رشته‌هاي گردشگري از جمله طبيعت و سلامت، سرمايه گذاري كنيم و با توسعه زير ساخت‌هاي آن گردشگران خارجي بيشتري را جذب كنيم.
وي بي توجهي به تبليغات و بازاريابي را مهمترين مشكل صنعت گردشگري كشور بيان كرد و افزود: آنگونه كه بايد به اين موضوع توجه نكرده ايم و باتوجه به جاذبه‌هاي زياد طبيعي و فرهنگي كشور معرفي اين داشته‌ها به مردم جهان مورد توجه قرار گيرد.
بر اساس گزارش جديدي كه «سازمان همكاري‌هاي اقتصادي و توسعه» منتشر كرده است، ۴.۲ درصد توليد ناخالص داخلي، ۶.۹ درصد فرصت‌هاي شغلي و ۲۱.۷ درصد از صادرات خدمات در كشورهاي عضو اين سازمان وابسته به گردشگري است. تاثير گردشگري در اقتصاد ايران ۲.۵ تا ۷.۵ درصد اعلام مي‌شود اما هنوز هم ميزان تاثير اين بخش در اقتصاد ملي ايران مشخص نشده است.
از اين رو كارشناسان بر اين باورند اگر مي‌خواهيم سهم گردشگري در اقتصاد ايران بيشتر شود بايد به تكميل زيرساخت‌هاي مورد نياز گردشگري توجه شود و سرمايه گذاري ها در اين بخش توسط بخش خصوصي افزايش يابد.
